Mbangun “JALIRIS”

Udan pirang-pirang dina kayong desorna sekang langit. Menungsa padha seneng, tanduran wit-witan nglilir ijo royo-royo. Dalan-dalan ilang bledhuge. Wedhus, sapi lan kebo uga bregas maning merga sukete wis mulai akeh lan lemu-lemu. Kanggone kadhang tani molai ngrumat sawah, kebon lan tegalan sebabe lemah wis amoh gampang depaculi lan depanja. Ning ana seperangan menungsa sing ngresula merga umahe borot, gendenge padha mlorod lan talange bocor.

Neng wulan ber-ber kaya wulan Oktober, Nopember lan Desember biasane mangsan udah. Neng wulan Desember jeremonge agi gedhe-gedhene sumber (sumur) alias akeh banyu. Angger mengko neng wulan Januari jeremonge hujan sehari-hari alias ndina-ndina udan marekna banjir bandhang. Agi nglogog neng teras umah, jajane medang lawuh jalabia lan mendhoan, inyong krungu swarane Kang Bino ngorong-ngorong seru pisan. Kang Bino nyeluk anake sing nembe 6 taun umure kecehan lan icak-icik neng latar sing lemahe ngembeng banyu udan. Grimise uga esih pating tlethik.

“Wartoooo! Ko kepengin mriyang apa?, ngonoh angger watuk pileg sing nggo wragad mertamba dhuwit sekang endhi”, Kang Bino ngorong-ngorong lewih seru kambi mlayu ngoyok anake lanang sing agi kecehan.

“Kang Bino… ngeneh mampir dhisit, lha wong jaragan bocah cilik agi seneng-senenge icak-icik, angger bubar kecehan terus dedhusi karo banyu anget toli ora mriyang”, inyong aruh-aruh konsupayane jengkele Kang Bino ora kedhawan gagang.

“Iya… ya, inyong jamane esih cilik uga seneng udhan-udhanan, seneng kecehan apa maning bocah lanang,. Bedane inyong ganu ora tau watuk pileg angger jaman siki gampang pisan tekane prenyakit lho kang,” ujare Kang Bino mandan lerem atine ora ngorong-ngorong maning kaya Toa speker mesjid, seru pisan.

“Mengko angger neng rapat RT inyong njaluk rika aweh ular-ular lan wawasan bab nglestarekena tanduran lan sumber banyu ya Kang Bambang”, ujare kang Bino seuwise nggered anake kon bali.

 “Iya… kang mengko derembug bareng-bareng, musyawaroh aja nganti kedhadean ganu debaleni maning, angger mangsan terang akeh warga sing rekasa. Nggolet suket nggo ngempani ingon-ingon uga kangelan. Inyong nyanggupi sebabe wis tau nggagas program “JALIRIS” wektu njabat camat.

Program JALIRIS yakuwe cekakan: J tegese Jalan lan jemtaran, A = air bersih nggo masak lan nggo MCK, L = Listrik masuk desa nganti grumbul sing terpencil. I= Iirigasi nggo tetanen lan perikanan. R  yakuwe Rumah sehat lan layak huni. I yakuwe Ibadah lan mbangun sarana ibadah. S yakuwe sekolah lan mbangun gedhung sekolahan konsupayane Wajar 9 taun bisa keleksanan. Neng program “JALIRIS” uga nyakup bab nglestarekena sumber banyu yakuwe belik, tuk lan sumur.

Mbengine, inyong klebu Kang Bino lan warga RT liyane kumpulan mirunggan. Acarane ngrembug bab banyu lan mangsan pancaroba sing biasane akeh prenyakit merga owah-owahan mangsan terang maring mangsan udan.

Inyong sing jeremonge depacak dadi sesepuh RT aweh ular-ular lamona mangsan udan kabeh warga kudhu waspada, utamane neng babagan prenyakit sing dituwuhna sekang lemud. Inyong uga aweh wawasan lamona neng pekarangan aja nganti ana kaleng, blokeng lan ember bodhol mlumah lan bisa nggo umah lemud.

Neng babagan liya uga kabeh warga gumolong karep arap gawe luwang resapan sekang duk, gawe tandhon banyu lan luwangan cilik sing ketelah “Biopori”. Kabeh nggo ngupayani nyimpen banyu lan ora kabeh banyu entek mili bablas maring kali. Malah ana kawruh sepala jeremonge tapis wiring belik lan sumur apike detanduri wit Sukun. Wt kiye duwe oyod sing mrambat lan nyimpen banyu konsupayane belik, banyu tuk uga sumur terus mili senajan mangsan terang.

Nang rapat RT uga ana keputusan, ora kena negor wit segeleme dhewek lan aja ngguwang runtah neng selokan. Keputusan liyane warga kon giat maning mbratas umah lemud liwat program PSN (Pemberentasan Sarang Nyamuk) sing wis suwe deprogramna pemrentah.

Menungsa pancen wajib njaga lestarine alam, klebu belik, tuk, situ lan wit-witan. Mulane aja nganti ana gunung lan alas degundhuli. Angger butuh suluh ya pange bae sing cilik-cilik. Wite aja detegor segluntung. Inyong setuju banget kambi programe sedhulur-sehulur neng tlatah Banyumas lan Pekalongan sing neng paguyuban “SETAN BALONG”, yakuwe Serikat Tani Hutan  Banyumas dan Pekalongan sing majibena warga igir gunung Slamet dejaga lestarine. Angger arep tetanen aja negori wit-witan konsupayane ora gampang gugrug lemahe. Bisaha tetep nandur wit-witan neng antarane tanduran liya.

Angger kabeh warga kaya “SETAN BALONG” ora bakal ana alas kobong, lemah longsor lan wong negor wit segeleme dhewek. Mayuh sedhulur-sedhulur neng tlatah Banyumas Raya, mulai siki padha gawe tandhon banyu, gawe luwang biopori lan njaga sumber banyu kanthi wicaksana. Klilan.[Bambang S Purwoko]