Basa Banyumasan Nang Jagat Maya

Wis suwe masrakat Banyumas decireni nganggoistilah ”wong ngapak-ngapak”. Apamaning, bahasa ”ngapak-ngapak” uga cokan deenggoguyonan neng para pelawak sing biasa metu neng TV. Mulane basa lan masrakat Banyumasansengsaya goli katon asor drajate. Basa banyumasan deanggep mung dadi basa dhagelan.Wis kaya kuwe, akeh wong Banyumas, utamane angger wis dadi pegawe rumasa asor anggergoli ngomong nganggo basa jawa banyumasan. Para pegawe lewih seneng lan rumasalewih pengaji angger goli ngomong nganggo basa bandhek, basa jawa wetanan

Banyumas sing tau dadi jajahane Majapahit,Pajang, Mataram nganti gutul Surakarta lan Landa pancen ndadekna wongpenginyongan sengsaya keseser minggir adoh. Unen-unen; adoh ratu perek watunggo nyireni wong banyumas dadi bukti lamona wong Banyumas lair lan degedheknaneng masrakat tani, masrakat wong cilik. Merga urip neng masrakat wong cilikndadekna wong Banyumas dadi masrakat sing egaliter, ora mbedak-bedakna langelem nampa sapa bae sing teka. Neng babagan laku pedinan, masrakat banyumasanora mentingna unggah-ungguh. Goli ngomong uga cablaka, apa anane. Spirit budayaBanyumas sing merakyat bisa nggo pawitan mbangun demokrasi neng Indonesia.

Sing mlebu wewengkon budaya banyumasan rupaneKabupaten Banyumas, Purbalingga, Banjarnegara, lan Kabupaten Cilacap. Nengjaman Orde Lama lan Orde Baru, wong banyumasan uga esih urung medeka. Nengjaman kuasane Orde Baru sing nganggo politik lan budaya feodal Jawa keraton,masrakat Banyumas tambah sengsaya goli desepelekna nganggo istilah ”wongngapak-ngapak”. Basane wong Banyumas sing ngoko, unine jeremonge kasar lanmedhok deanggep lewih asor tenimbang basa Jawa keraton Solo utawa Yogyakarta. Ning basa”ngapak-ngapak” sing decap asor, nyatane sebenere malah klebu Basa Jawa singasli. Ujare Budiono, neng buku Banyumas: Sejarah, Budaya, Bahasa, dan Watak(LKIS, 2008), basa banyumasan utawa “basa Ngapak” desebut klebu Jawidwipa utawabasa Jawa wiwitan. Basa banyumasan sing esih nganggo akhiran vokal ”a”, padhakaro unen-unen aksara hanacaraka. Konsonane deucapna cetha lan teges. Neng basabanyumasan, kosakatane ora nganggo adhah-andhahan, ngoko lugu. Beda karo basaJawa Solo lan Yogyakarta (Basa Jawa Anyar) sing ngaggo akhiran swara ”o”.

Gerakan reformasi taun 1998 ndadekna bangsaIndonesia lewih bebas utamane neng babagan politik lan budaya. Molahi taun 90-an,lair pirang-pirang paguyuban Banyumasan, contone Paguyuban Serulingmas [SeruanEling Banyumas], Paguyuban Kerukunan Keluarga Banyumas [KKB], Pakudimas [PaguyubanKeluarga Dialek Banyumas], Keluarga Mahasiswa Banyumas. Kabeh paguyuban,kelompok sing ana tujuane nguri-uri budaya lan basa penginyongan Banyumas.

Anane kemajuan teknologi lan informasi demanfangatnabocah enom nggo mujudna rasa tresna maring budayane. Neng Banyumas sekubengeuga neng kota-kota gedhe kaya Jakarta akeh radio sing wani siaran nganggo basaBanyumasan nganti nglairna Paguyuban Pendengar Penyiar Radio Banyumas[P3RB]neng jakarta.

Neng duniamaya uga akeh blog lan situs singnganggo basa banyumasan. Sing lagi kewentar ana situs www.kayakiye.comminangka situs pertemanan singniru Facebook. Situs kayakiye.com degawe ancase pancen nggo ngumpulna masrakatpenginyongan lan nglestarekna basa banyumasan. Neng menu tampilane nganggotembung banyumasan upamane: Ngarepan (Home),Goleti (cari teman), Gim-giman (game), mlebu (Log-in), metu (Log-out).Uga ana fitur unik sing ora nana neng facebook, yakuwe fitur “melu” kaya fitur “follow” nang situs twitter.

Neng situs www.kayakiye.com uga ana fasilitas sing dejenengi kamus ngapaknggo nggampangna para pengguna sing ora bisa basa banyumasan. Mung sayange nengdunia maya esih akeh sing padha nganggo istilah ngapak lan ora paham lamonalaire istilah ngapak sejatine ngemu surasa sing ora ngepenaki.

Neng situs jejaring sosial Facebook akehpisan acount group banyumasan,contone Portal Blakasuta Bali, Ngapak-ngapak Banyumasan, GerdhuSedulur Banyumas, Java Ngapaks Lover Club,kabeh tujuane ngumpulna wong banyumasan.

Bocah nom-noman sing padha duwe akun twitter uga akeh pisan sing padha nganggo basabanyumasan. Contone akun @Nga_pak, @Banyumasiana, @NgapakVanJava, @Parikanngapak, @GembelNgapak. Akun-akun kiye saben dinane rajin pisan gawe statusnganggo basa banyumasan.

Basa banyumasan sing jeremonge ndesa siki wisdeenggo neng bocah nom-noman sing padha kuliah neng Jakarta, Bandung utawaneJogja. Siki jamane wis beda. Basa Banyumasan wis molahi moncer ora mung neng wongtuwa thok ningen nom-noman uga wis gelem ngomong nganggo basa Banyumasan sabendinane.

Sikimasrakat banyumas tambah regeng goli nglakoni dadi wong penginyongan. Bahasa”ngapak-ngapak” utawa basa banyumasan sing jaman ganu decap asor jebule basasing lewih tuwa lan lewih perek karo basa Jawa sing asli. Basa Jawa singdeanggep adiluhung nyatane jebule basa anyaran, owah-owahan sekang basa Jawaasli. Basa Jawa Solo lan Jogjakarta anane molahi akhir jaman Kerajaan Pajang [abadke-16].

Gregahe budaya lan basa Banyumasan bisa dadijalaran merdekane wong penginyongan sekang penjajahan budaya kraton. Kanthilaku lan basa sing cablaka, apa anane, masrakat banyumasan nemu jatidirine:masrakat sing presaja, beda karo budaya kraton sing feodal, eufimistis, lan rumangsapengaji dhewek.[@AgusMukti2]

UJARE INYONG:

Darsono

Wlahar Wetan Rt.03. Rw.01, Kalibagor
Carainyong basa banyumasan bisa dadi basa pergaulan, bisa denggo ning endi bae. Inyongmelu bungah angger bocah nom-noman padha ora isin nganggo basa banyumasan.Apamaning angger neng dunia maya, internet. Ngulinakena nganggo basa banyumasannengendi bae padha karo wis gelem nganguri-uri basane dewek.

Manyar Sawitri

Pangukan, Tridadi, Sleman,Yogyakarta.
Inyong ora isin ngomong nganggo basa banyumasan senajan jereangger derungokna wong liya pating blekutuk. Angger ana reunian karo kanca smputawa karo kanca bathir unsoed kabeh nganggone uga basa banyumasan senajan wispadha nyebar negendi ora. Pokoke angger agi ngumpul sing maune bandekan utawabasa liane kabeh dadi banyumasan.

Subhan Asy’ari

Desa Moluo, Kec,Kwandang, GorontaloUtara, Gorontalo
Wismangsane wong banyumasan bali maring budaya lan basane dewek. Senajan sing aslipenginyongan mung ramane inyong, ning inyong uga blajar basa banyumasan lan oraisin ngomong karo basa banyumasan. Neng internet akeh pisan wong banyumasansing ora isin-isin gelem ngango basa banyumasan. Kanggone inyong sing agiblajaran anane wong banyumasan neng internet mbantu pisan. Uga kena kena nggotamba kangen maring dulur-dulur sing ana neng tlatah banyumas.

Ismy Althofunnisa

Adiwerna, Tegal.
Inyong aslinesekang Tegal. Tau sekolah neng Purakerta. Inyong rumangsa prihatin merga esihakeh wong banyumasan sing rumangsa isin angger goli ngomong ngapak-ngapak. Jerebasa banyumasan katro,ndeso, ora gaul. Ning inyong ora isin ngomong nganggobasa banyumasan senajan cokan ana sing moyoki jere angger ngomonge karo basabanyumasan dadi ilang ayune. Angger ana sing ngomongna lamona basa banyumasanderungokna lucu cara inyong malah kebeneran. Tegese bisa nggo nglipur kancabatir sing agi sedih. Kejaba kuwe, cara inyong neng basa banyumasan akehistilah sing unik-unik.