Kluyur-Kluyur Padha Bali Nganah Ngidul

"Kluyur-kluyur,

padha bali nganah ngidul,

Ilo..gondhang…Banyumasan"

Tembunge biasa kaya parikan liyane, gampangdetirokena. Ning jane tembung-tembung neng tembang kuwe ora mung asal metu. Mesthinengemu teges lan surasa, sing isen-isene bisa piweling, wewarah utawa kaweruh.Inyong padha, kayong arang gelem mikir-mikir bab kuwe. Kayane langka wektunenggo mikir-mikir bab kuwe. Merga kuwe kabeh, mulane mbok jere sapa, tulisankiye ana gunane. Syukur-syukur bisa nangekena pikirane rika padha. Jerene singngarang tembang kuwe Kyai Kasan Ngali sekang Desa Weren sewetan Banyumas. Bener lupute mbuh orangerti, sing genah siki arep deudhal. Dejajal depas-pasena karo kahanan jamansiki.

Kluyur-kluyur tegese mlaku karo alon-alon. Angger ndelenglan ngrasakena kahanan jaman siki pancen mumeti.Wong tuwa wis ora nganggobudhaya lan kepribadene dhewek. Kelalen maring asal-usule. Adoh sekang jati dhirine. Sing enom uga nganggosekarepe dhewek. Padha ora ngerti lan wis ora nganggo unggah-ungguh babarpisan. Akeh bocah enom sing wis ora bisa lan gelem nganggo Basa Jawa. Dhewekepadha lewih seneng nganggo Basa Indonesia lan Basa Inggris. Siki wis ora perlunggoleti sapa sing salah. Najan mlakune alon-alon, siki temandanga nggolestarine budhayane dhewek. Ngganua siki tek jaluk wong-wong tuwa padha eling.Alon-alon mbok iyaha anak putune padha dewarahi lan deweruhi budhayane dhewek.Ora ketang semendhing, mbok jere sapa anak putu gelem nggugu. Lan syukur-syukurpisan padha gelem nganggo.

Karina K Rumiko, Lengger sekang Jepang

Padha bali nganah ngidul, karepe ngelingena inyong padha. Angger asale sekang kidul, baliamengidul. Tegese inyong padha kon padha eling lan bali maring asal-usul lanbudhayane dhewek. Mergane neng jaman sekiye wis akeh wong sing ninggalena budhayane dhewek. Budhaya mancadebangga-banggakena. Budhayane dhewek detinggalena, cuek mbebek ora open oragaten. Lha arep keprimen angger kaya kuwe ? Akeh wong sing padha keblinger. Ngaku bener, rebut bener tawuran nengendi ora. Wong mateni wong ora etungan kaya anu barang biasa. Sing dadi pejabattandang tanduke akeh sing wis ora bisa nggo tuladha. Padha korupsi mangandhuwit rakyat nggo nyugihena awake dhewek. Neng tivi sing akeh isine kur beritapejabat padha korupsi. Bola-bali beritane kaya kuwe. Perkara korupsi singndhisit urung rampung, krungu maning pejabat liyane korupsi. Ora mumetikeprimen angger kaya kuwe ? Mulane siki ayuh padha tangia, eling ! Ayuh padhabali nganah ngidul, bali maring kepribadhen lan budhayane dhewek. Mbok jeresapa bisa ngurang-ngurangi kahanan sing ora apik kuwe. Alon-alon asal klakon,mbok jere sapa bisaa dadi apike neng mburi kerine.

Ilo, asale sekang tembung ngilo (ngaca ). Angger wong ngilo, kuwe mesthi weruh maring gambar awake dhewek. Singdekarepena ora kur ndeleng awak thok. Ngiloneng kene, karepe inyong padha gelema nggramak awak utawa instrospeksi. Dhingin-dhingine ndeleng laku temindak lankepribadhene dhewek. Esih nganggo kepribadhen lan budhayane dhewek apa ora.Salah sijine laku tepa slira. Apainyong padha esih duwe lan nganggo tepa slira ? Nggramak awak, angger deciwitlara, apa esih gelem nyiwit wong liya ? Angger dhewek nganggone kaca pengilon,sing keton ya awake dhewek kiye.

Ning kanggone wong akehkaca pengilon mesthi bae ora cukup. Nggo ndeleng wong akeh kudu nganggo kacasing gedhe.

Landa Calungan, wong Jawa padha karokean.

Angger wong padhangomong kaca gedhe kuwe kaca benggala. Siki jajal padha ngilo nganggo kacabanggala. Mesthi arep keton rupa, laku temindak lan kahanane wong akeh.Gambarane wong akeh seurunge wis deomongene neng dhuwur mau. Kaya-kayanepemrentah wis ngilo lan weruh kahanan sing ana siki. Bangsane dhewek dedelengwis mandan nyimpang sekang budhaya lan jati dhirine. Mulane pemrentah sikinggalakena Pendidikan Karakter dan BudayaBangsa kanggo bocah-bocah.

Gondhang : telak, gorokan (tenggorokan).Panggonane neng gulu. Gunane kanggo ngeleg lan ngomong. Ngemu karep inyongpadha bisaa ngeleg panganan sing khalal. Ngelega panganan sekang kasile dhewekutawa sekang krenget getihe dhewek. Mangan lan ngelega panganan sekang rejekising olihe nganggo cara sing bener. Dudu sekang gole korupsi, colong jukut, ngunthet, ngiwung lan liya-liyane. Anggerngomong sing temata. Aja waton ngomong, ning ngomonga sing nganggo waton.Ngomonga sing nganggo bukti. Ora ngadu-adu, ora mitnah, lan ora nglarani ati.

Banyumasan, tegese budhaya sing ana neng tlatah utawa wewengkon Banyumas. Khususebudhaya sing dadi ciri wancine wateke wong Banyumas, yakuwe cablaka. Bab kiye wara wiri wisdeomongena. Cablaka tegese : jujur, terus terang lan ora nutup-nutupi. Jujurneng omongan, jujur neng ati lan jujur neng lakune. Ngomonge apa anane lan oratedheng aling-aling. Ora ngaling-ngalingi utawa nutup-nutupi laku ala lan lakusalah. Ora ngaling-ngalingi utawa nutup-nutupi wong sing duwe keluputan. Janewatek cablaka kuwe ora debutuhena kur nggo wong Banyumas thok ora. Ning ngganuawatek kiye bisaa

denggo wongse-Indonesia. Wong-wong Banyumas sing ana neng endi papan bisaa dadi tepatuladha. Apa bae jabatane lan gaweane watek cablaka aja ngosih detinggalna.Ayuh, padha bali alon-alon maring budhaya lan jati dhirine dhewek. Angger orasiki arep kapan, angger udu inyong padha sapa.

Atmono

Seniman/Budayawan Banyumas.